O orkiszu

"Orkisz jest najlepszym że wszystkich zbóż. Ogrzewa, odżywia, wzmacnia i jest łagodniejszy od innych ziaren. Daje człowiekowi mocne mięśnie i zdrową krew, szczęśliwy umysł i pogodną duszę."

W oproponowanym przez św. Hildegardę z Bingen sposobie żywienia, który ma wpływ na dobrą kondycję zdrowotną, podstawową, wyjątkową rolę odgrywa orkisz. Ten bardzo stary gatunek zboża, 

odmiana pszenicy uprawiana zanim powszechnie zaczęła być stosowana pszenica zwyczajna, odznacza się znacznie lepszymi wartościami odżywczymi od swojej następczyni, tejże pszenicy zwyczajnej, co zawdzięcza przede wszystkim dużo większej zawartości białka i błonnika.

Składniki odżywcze orkiszu (w procentach)

• Białko 13,10 %
• Węglowodany 67,70  %
• Tłuszcze 2,45  %
• Składniki mineralne 1,75 %
• Witaminy B1, B2, niacyna/PP, witamina B17 kwas pantotenowy ok. 6  %
• Błonnik 8,80 %

Orkisz może rosnąć na niezbyt żyznych ziemiach i na wysokości nawet powyżej 1000 m n.p.m., jest odporna na niekorzystne warunki klimatyane. Uprawiano ją już przed 15 tysiącami lat w południowo-zachodniej Azji. Nieco później orkisz zaczęto uprawiać w Europie Środkowej i Północnej, przede wszystkim w regionie alpejskim na terenach obecnej Szwajcarii, niemieckiej Szwabii, a także na nizinach Niderlandów i stamtąd rozprzestrzeniła się wraz z ludnością napływającą do Ameryki Północnej na obszar dzisiejszych Stanów Zjednoczonych. Z czasem orkisz został wyparty przez pszenicę zwyczajną, która daje większe plony z tego samego areału i nie wymaga podwójnego obłuskiwania dla uzyskania czystego ziarna. Kłosy orkisza różnią się od pszenicy zwyczajnej kolorem i kształtem. Ziarno ma podwójne łuski (plewy) i z tego powodu należy przed zmieleniem poddać je bardziej czasochłonnemu niż w przypadku pszenicy zwyczajnej procesowi łuskania.

 Plewy orkiszowe tylko z pozoru stanowią odpad. Św. Hildegarda bardzo zachwalała ich właściwości leczniacze. Umieszczone w lnianych woreczkach i użyte jako zagłówki pomagają w bólach głowy, migrenie, dolegliwościach obręczy barkowej, nerwowści, bezsenności, dolegliwościach oczu i uszu, szczególnie zaś przy zaflegmieniach zatok czołowych i szczękowych. 

Zastosowanie poszczególnych produktów z orkiszu:

► ziarno orkiszowe przygotowujemy w całości, używając go jako dodatku do zup, sałatek, dań głównych, wypieków I deserów. Moczy się je w przeddzień, gotuje 10-15 minut , a następnie odstawia, aby spęczniało. 

► po usunięciu zewnętrznej plewki/łuski otrzymuje się ryż orkiszowy zastępujący znakamicie tradycyjny ryż! Potrawy z ryżu orkiszowego są bardzo smaczne i lekkostrawne.

► kasza to łuskane grubo, łamane ziarno orkiszowe. Gotuje się szybciej niż ryż i nadaje przede wszystkim do zup, sufletow, zapiekanek, kluseczek oraz racuchow. 

► na grysik ziarno łamie się jeszcze drobniej i oczyszcza z plew oraz resztek mąki. Ma on nieco mniejszą zdolność zagęszczania. 

► śruta to produkt z grubo mielonego ziarna. Można ją stosować podobnie jak kaszę. Stanowi ona podstawę musu orkiszowego spożywanego na śniadanie. 

► pełnoziarnista mąka orkiszowa (razowa) zawiera całe ziarno. Powinno się ją mielić na krótko przed obróbką, gdyż gwarantuje to wysoki poziom witamin, natomiast dłuższe przechowywanie może doprowadzić do całkowitego ich zaniku. 

► jasna mąka orkiszowa daje tak samo smaczne pieczywo jak razowa, pełnoziarnista mąka orkiszowa. Wynika to stąd, że białko nie gromadzi się tylko w krawędziach ziaren, lecz w znacznej mierze jak delikatna siatka przecina całe jądro. Inaczej jest w wypadku ziarna pszenicy, na którego skrajach znajduje się białko, składniki mineralne oraz witaminy. Nie znaczy to jednak, że należy bez zastrzeżeń delektować się białym pieczywem orkiszowym. Pieczywo z pełnoziarnistej mąki smakuje inaczej, inaczej jest trawione i ma zupełnie inną wartość odżywczą. 

► płatki to łuskane ziarno, poddane procesowi parowania, walcowane na mokro, a następnie suszone. Ziarno zwilża się w przeddzień, rozkłada do suszenia na lnianej chuście i następnego dnia walcuje. ► musli to znakomity półprodukt do przyrządzania całego szeregu dań o tej samej nazwie. 

► kto całkowicie przestawił się na dietę z orkiszem, ten chętnie pije również kawę orkiszową. Trzeba się do niej przyzwyczaić, lecz mając na uwadze jej zalety, bez trudu pozostaje się przy takim właśnie wyborze kawowego napoju. 

Źródło: Terminarz 2024 Zdrowie ze św. Hildegardą